Dạy con tốt hơn nhờ "Hiểu tâm lý của con người qua từng giai đoạn phát triển - Erikson"

Hãy cùng nhau tìm hiểu “Giai đoạn phát triển của con người” và cùng nhau áp dụng điều đó vào nuôi dạy trẻ!

Bạn có biết rằng con người được cho là có một số "giai đoạn phát triển"? Sự phân chia và tên gọi của các giai đoạn phát triển khác nhau giữa các học giả. Nhưng nhà tâm lý học Erik Erikson (1902-1994), người nổi tiếng với nghiên cứu về "các giai đoạn phát triển", đã đề xuất 8 giai đoạn phát triển của con người: sơ sinh, thơ ấu, nhi đồng, thiếu nhi, vị thành niên, thanh niên, trưởng thành, về già. Lý thuyết về giai đoạn phát triển của Erikson là một ý tưởng cần thiết để hiểu và tương tác với những đặc điểm độc đáo của trẻ em. Tùy thuộc vào quốc gia, nhưng nội dung này thường được sử dụng trong các kỳ thi kiểm tra trình độ chăm sóc trẻ em. Nếu các bậc cha mẹ có con có thể hiểu được những giai đoạn phát triển của con người, chúng tôi nghĩ rằng cha mẹ có thể tận dụng kiến thức đó trong việc nuôi dạy con cái. Trong bài viết này, hãy tham khảo lý thuyết giai đoạn phát triển của Erikson và rút ra những kinh nghiệm nuôi dạy con mẹ nhé!

Lý thuyết Phát triển Tâm lý và Xã hội của Erikson là gì?

Erik Erikson là một nhà tâm lý học và nhà phân tâm học phát triển người Mỹ. Với việc ủng hộ khái niệm "bản sắc riêng" và sự phát triển tâm lý xã hội, ông được công nhận là một trong những nhà phân tích tâm lý học có ảnh hưởng nhất ở Hoa Kỳ. Tuy đạt được nhiều thành công như thế, Erikson cũng đã gặp phải nhiều khó khăn trong cuộc sống của mình.Erikson, là một người Đan Mạch gốc Do Thái sinh ra tại Đức. Ông đã bị phân biệt đối xử trong các xã hội Do Thái và nhà thờ Do Thái vì vẻ ngoài Bắc Mỹ của mình. Bên cạnh đó, Erikson cũng bị phân biệt đối xử bởi cộng đồng người Đức vì ông là người Do Thái. Do đó, ông lớn lên với sự kỳ thị kép. Ngoài ra, ông lớn lên mà không biết nguồn gốc và nơi ở của người cha thực sự của mình. Do đó, nguồn gốc và lịch sử trưởng thành của ông có ảnh hưởng lớn đến việc hình thành lý thuyết và tư tưởng sau này.Lý thuyết do Erikson ủng hộ được gọi là "phát triển tâm lý xã hội", và tâm lý con người phát triển thông qua sự tương tác với những người xung quanh.Đặc điểm của lý thuyết phát triển tâm lý xã hội là gì?・Nó chia các giai đoạn phát triển của con người thành tám giai đoạn・"Nhiệm vụ phát triển" hoặc "khủng hoảng tâm lý xã hội" ở từng giai đoạn phát triển・Con người có thể có được "đức tính" bằng cách vượt qua một cuộc khủng hoảng tâm lý xã hội3 điều trên chính là đặc điểm của lý thuyết phát triển tâm lý xã hội. Sau đây, hãy cùng nhau xem xét 8 giai đoạn trong lý thuyết phát triển tâm lý xã hội

Giai đoạn 1 - Giai đoạn sơ sinh

Từ 0 đến 1 tuổi rưỡi được xếp vào giai đoạn "sơ sinh". Cuộc khủng hoảng tâm lý xã hội phải đối mặt trong giai đoạn sơ sinh là "sự tin tưởng và sự ngờ vực.""Niềm tin cơ bản" là thứ phát triển nhiều nhất ở giai đoạn sơ sinh. Niềm tin vào mọi người được nuôi dưỡng bằng cách được người khác yêu thương như mong muốn và trải nghiệm cảm giác gần gũi với mẹ. Trẻ sơ sinh (0 đến 1,5 tuổi) theo lẽ tự nhiên sẽ không nơi nương tựa và không thể sống một mình. Trẻ muốn uống sữa vì đói, hay cần thay tã vì cảm thấy khó chịu. Bằng cách khóc và bày tỏ những cảm xúc như muốn ai đó ôm trẻ vì trẻ cảm thấy cô đơn, và bằng cách thỏa mãn những khao khát đó, trẻ mong rằng ai đó sẽ đến giúp. Những điều như thế dần nuôi dưỡng sự “kỳ vọng - niềm tin” trong con. Mặt khác, nếu không ai có thể đáp ứng mong muốn của trẻ, con có thể cảm thấy mất lòng tin rằng không ai sẽ giúp mình. Từ đó, con sẽ nảy sinh cảm giác bất lực và tự ti.

Giai đoạn 2 - Giai đoạn thơ ấu

Trẻ từ khoảng một tuổi rưỡi đến ba tuổi được xếp vào giai đoạn "thời thơ ấu". Khủng hoảng tâm lý xã hội mà thời thơ ấu phải đối mặt là "sự tự chủ với sự xấu hổ".Điều phát triển nhất trong thời thơ ấu là "tính tự chủ (khả năng kiểm soát các hành động và kiểm soát bản thân)". Sự tự tin được trau dồi bằng cách chủ động đưa ra cơ hội để đón nhận thử thách và tích lũy kinh nghiệm “đã làm được”.Thời thơ ấu là khoảng thời gian mà trẻ bắt đầu có những kỷ luật riêng, chẳng hạn như tập ăn và đi vệ sinh. Cha mẹ tạo cho trẻ những thử thách tích cực và giúp đỡ khi cần thiết. Nhờ đó, con có thể có được "ý chí" cái mà sẽ khiến con "muốn thử nhiều thứ hơn". Ngược lại, nếu cha mẹ làm mọi cách để trẻ không thất bại, “quyền tự chủ” hay nói cách khác, tính tự lập trong trẻ sẽ không hình thành và phát triển. Ngoài ra, nếu mẹ luôn mắng con mỗi khi con thất bại, con sẽ rất xấu hổ và cũng là một trong những nguyên nhân khiến trẻ không nuôi dưỡng được “ý chí”.

Giai đoạn 3 - Giai đoạn nhi đồng

Trẻ từ 3 đến 5 tuổi sẽ được phân vào nhóm “Nhi đồng”. Khủng hoảng tâm lý xã hội phải đối mặt trong suốt giai đoạn này là "sự chủ động và cảm giác tội lỗi.""Tính tự phát và tính tích cực" phát triển nhiều nhất trong giai đoạn này. Bằng cách dạy trẻ cách cư xử kịp thời và phù hợp với từng trường hợp, trẻ sẽ có thể hiểu rõ mình đang làm gì. Trong giai đoạn nhi đồng, trẻ khẳng định thể lực, trí tuệ và khả năng của mình bằng cách lặp lại các thử thách với sự tò mò. Với những phản kháng của trẻ, ngừng các hành vi có thể gây thương tích và không làm bất cứ điều gì trẻ muốn ở những nơi công cộng, mẹ sẽ đạt được "mục đích" bằng cách tôn trọng tính tự phát trong khi kỷ luật. Mặt khác, nếu mẹ quá chú ý đến tất cả những thách thức của trẻ, chẳng hạn như "điều này là không tốt" hoặc “con trật tự đi". Trẻ sẽ cảm thấy tội lỗi rằng "làm những gì mình muốn làm là xấu" và "những gì mình muốn biết là xấu".

Giai đoạn 4 - Giai đoạn thiếu nhi

Trẻ từ 5 -12 tuổi được phân vào nhóm thuộc giai đoạn “Thiếu nhi”. Khủng hoảng tâm lý xã hội lứa tuổi học đường phải đối mặt là "sự chăm chỉ, năng lực và sự tự ti”“Chăm chỉ” là điều quan trọng nhất để trưởng thành ở lứa tuổi học sinh. Trong khi tự nguyện và có thói quen tham gia vào các hoạt động được xã hội mong đợi (chẳng hạn như bài tập về nhà do trường tiểu học giao), trẻ có thể sẽ rèn luyện được “năng lực” của bản thân mình. Giai đoạn thiếu nhi trùng với giai đoạn học tiểu học của trẻ. Trong hoạt động nhóm và giao lưu với các bạn trong trường, nếu trẻ có cảm giác tôn trọng những ưu điểm của bạn bè, và nghĩ rằng bản thân cũng có những ưu điểm riêng, trẻ sẽ có được sự tự tin và sự phát triển lành mạnh. Mặt khác, nếu cha mẹ so sánh con mình với bạn bè và mặc cảm, tự ti, thì trẻ sẽ chỉ nhận thức được mặc cảm về ưu thế của mình. Hãy cùng nhìn nhận những ưu và khuyết của con để hỗ trợ con tốt hơn.

Giai đoạn 5 - Giai đoạn vị thành niên

Từ 12 ~ 18 tuổi, trẻ sẽ được xếp vào nhóm “Vị thành niên”. Khủng hoảng tâm lý xã hội mà tuổi vị thành niên phải đối mặt là “đặc trưng và sự nhầm lẫn về đặc trưng của bản thân”Sự phát triển lớn nhất ở tuổi vị thành niên là “nhận thức khách quan về bản thân”. Trẻ sẽ có thể nhìn nhận bản thân một cách khách quan, suy nghĩ về con người, đặc trưng riêng của mình và biết được sự khác biệt giữa bản chất của bản thân và những người khác. Khi con đang ở tuổi vị thành niên, cư xử theo ý muốn và mong muốn được người khác công nhận,trẻ sẽ có thể nhận ra "Mình là người như thế nào" và có được "lòng trung thành". Lòng trung thành đề cập đến việc tin tưởng vào các giá trị mà trẻ lựa chọn và cố gắng đóng góp cho chúng.Để thiết lập những đặc trưng riêng, cần có nhiều thách thức khác nhau để chọn ra tiềm năng của chính mình. Do đó, trong giai đoạn thứ năm "tuổi vị thành niên" trong lý thuyết giai đoạn phát triển của Erikson, suy nghĩ “không muốn trưởng thành” được xem như là một sự tạm hoãn phát triển cho đến khi trẻ có thể có được đặc trưng riêng của bản thân.

Giai đoạn 6 - Giai đoạn thanh niên

Từ 18 ~ 40 tuổi, chúng ta được xếp vào nhóm “Thanh niên”. Khủng hoảng xã hội phải đối mặt ở tuổi trưởng thành sớm là “sự thân mật và sự cô lập”.Điều phát triển nhiều nhất trong giai đoạn đầu trưởng thành là "sự thân mật" (theo định nghĩa của Erikson, một mối quan hệ mà bạn đặt cược bản thân vào người kia và bạn không đánh mất chính mình). Bạn sẽ có thể thiết lập mối quan hệ thân mật với những người khác. Trong giai đoạn đầu trưởng thành, bạn sẽ có thể đạt được "tình yêu" bằng cách duy trì một mối quan hệ ổn định và đáng tin cậy với bạn bè, người yêu, vợ / chồng,... của bạn trong một thời gian dài. Tuy nhiên, nếu bạn không thể tự lập ở tuổi vị thành niên, bạn sẽ bị chi phối bởi nỗi sợ hãi đánh mất bản thân, không thể chủ động gắn kết với người khác và bạn sẽ rơi vào tình trạng cô đơn.

Giai đoạn 7 - Giai đoạn trưởng thành

Từ 40 ~ 65 tuổi, con người sẽ được xếp vào nhóm giai đoạn “Trưởng thành”. Cuộc khủng hoảng xã hội phải đối mặt trong thời kỳ tuổi trung niên là “Tính truyền thừa và sự trì trệ”"Khả năng nuôi dưỡng thế hệ tiếp theo" phát triển nhiều nhất ở lứa tuổi này. Khả năng phát triển thế hệ tiếp theo là một từ được đặt ra của Erikson, có nghĩa là kế thừa văn hóa của thế hệ trước, thêm các sáng tạo mới từ ý nghĩ của bản thân và truyền lại cho thế hệ sau. Ở độ tuổi trung niên, bạn sẽ có thể có được khả năng "chăm sóc" bằng cách truyền lại những gì bạn đã học được từ thế hệ trên cho thế hệ dưới chẳng hạn như trẻ em. Đặc biệt là ở nửa sau của tuổi trung niên, người ta nói rằng sức khỏe tinh thần là rất quan trọng để tham gia vào thế hệ sau với tư cách là người trông trẻ (chăm sóc con cháu).Tuy nhiên, nếu bạn không có sự liên kết giữa các thế hệ hoặc nếu bạn chỉ nghĩ đến thế hệ và thời đại của chính mình, bạn sẽ rơi vào tình trạng gọi là “trì trệ”. Nếu bạn không có một lối sống ý thức được những gì bạn muốn để lại cho thế hệ sau, hãy tìm ý nghĩa của sự tồn tại của bạn trong “tuổi già” cuối cùng trong lý thuyết giai đoạn phát triển của Erikson.

Giai đoạn 8 - Giai đoạn về già

Từ 65 tuổi trở lên, con người sẽ được xếp vào giai đoạn “Người cao tuổi”. Cuộc khủng hoảng xã hội phải đối mặt với tuổi già là "sự toàn vẹn bản ngã (đặc trưng riêng của bản thân) và sự tuyệt vọng."Tuổi già là lúc đi tìm ý nghĩa của cuộc đời mình trong dòng chảy lịch sử rộng lớn như vũ trụ, trái đất, con người. Nếu bạn đã hoàn thành các nhiệm vụ phát triển cho đến thời kỳ trung niên, bạn sẽ có thể đạt được "trí tuệ và ý chí".Tuy nhiên, khi không có gì có thể kế thừa từ thế hệ trước và để lại cho thế hệ sau, bạn không thể đặt mình vào mối liên hệ giữa các thế hệ, bạn không thể xác nhận ý nghĩa của sự tồn tại của mình, và bạn sẽ rơi vào tuyệt vọng.Như đã giải thích trên bài viết, lý thuyết về giai đoạn phát triển của Erikson có thể được sử dụng cho việc nuôi dạy con cái. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là cha mẹ hãy xem xét lại bản thân mình, và có những định hướng tốt nhất cho thế hệ về sau.

Xem thêm: Phong cách thời trang cho mẹ độ tuổi 40